آسیب شناسی مشکلات اقتصادی

آسیب شناسی مشکلات اقتصادی از نگاه مناجاتی حاج منصور ارضی

01 آذر 1403 ساعت: 10:06

سکه روزی و قسمت مومن با دو نقش رضایت و قناعت ارزش پیدا میکند نکته ای که در کلام اهل بیت به چشم می‌خورد و این روزها نشنیده گرفته می‌شود...

در دعای کمیل امیرالمومنین علی علیه السلام می‌فرمایند "وَ تَجْعَلَنِی بِقِسْمِکَ رَاضِیاً قَانِعاً" منظور این است که مومن باید در زندگی خود قانع و راضی باشد! مومنین در جامعه رضایت نفسانی دارند چون اولیات زندگی را می‌توانند تهیه کنند، اما خود را مشغول امور غیرضروری کرده‌اند. مثلاً پول هنگفتی را مشغول اولویت موبایل و فضای مجازی و یا امور مصرفی می‌کنند و به این شکل خود را راضی نگه می‌دارند ولی مورد نظر شارع اسلام، رضایت همراه قناعت است، قانع یک سرمایه دار بزرگ است و این را می‌توان در روایات اهلبیت علیه السلام دید:
امام سجادعلیه السلام:
"عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَنِعَ بِمَا قَسَمَ اَللَّهُ لَهُ فَهُوَ مِنْ أَغْنَى اَلنَّاسِ" (مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار)
«هر کس به آنچه خداوند قسمتش قرار داده راضى و قانع باشد از بى نیازترین مردم است»
امیرالمؤمنین على بن ابیطالب علیه السّلام:
"عَلَیْکَ بِالْعَفَافِ وَ اَلْقُنُوعِ فَمَنْ أَخَذَ بِهِ خَفَّتْ عَلَیْهِ اَلْمُؤُن"( غرر الحکم و درر الکلم)
«پاکدامن و قانع باش،زیرا چنین کسى سنگینى زندگى بر او آسان باشد»
کسی که قانع باشد از حرص و طمع به دور می‌شود امیر المؤمنین على بن ابیطالب علیه السّلام می‌فرمایند:
"اَلْمُتَّقِی قَانِعٌ مُتَنَزِّهٌ مُتَعَفِّف"
«پرهیزگار،قانع، ناآلوده و پاکدامن است»
یعنی بعضی از مومنین به دست آورد خود راضی هستند، اما در واقع حرص دارند! تنها سدّ در مقابل حرص و طمع قناعت است. آن سرمایه داران که حاضر است برای سود بیشتر بازار را تحریک کند تا ویلای بزرگتر، خانه‌های مجلل و ماشینهای آنچنانی بیشتری به دست آورد غُر بیشتری هم می‌زند. طبقات پایین‌تر قبلاً قانع بودند، بعد از انقلاب این قشر از جامعه نه تنها قانع بودند بلکه به کمک هم می‌شتافتند وبه فکر هم بودند تا اولیات زندگی را برای هم محیا کنند. مساجد از همین قشر متوسط و معمولی پُر و لبریز بود تاجایی که از شکم خود می‌زدند تا افراد فقیرتر از زندگی بهرمند شوند. چون احساس بی‌نیازی برجامعه مسلمان ما حاکم بود و به درجه"رَاضِیاً قَانِعاً" رسیده بودند اما الان جامعه درگیر این است که نیاز چند ماه خود را برطرف سازد تا در صورت بروزمسئله‌ای در روند مصرف ما خللی ایجاد نگردد.
در غرر الحکم و درر الکلم امیر المؤمنین على بن ابیطالب علیه السّلام می‌فرمایند:
"اَلْقَانِعُ غَنِیٌّ وَ إِنْ جَاعَ وَ عَرَى"
«قانع بى نیاز است هر چند گرسنه و برهنه باشد»
و نیز امیرالمؤمنین على بن ابیطالب علیه السّلام در جایی دیگر فرمودند:
"مَنْ کَانَ بِیَسِیرِ اَلدُّنْیَا لاَ یَقْنَعُ لَمْ یُغْنِهِ مِنْ کَثِیرِهَا مَا یَجْمَع"
«هر که به اندک دنیا قانع نشود،زیادى آن نیز او را بى نیاز نکند»
از سویی زیاده خواهی و حرص سرمایه قناعت را از بین می‌برد و نفس را سرکش میکند فلذا در دعای کمیل بعد از اشاره به "رَاضِیاً قَانِعاً" در فرازی دیگر می‌فرماید: " فِی جَمِیعِ الْأَحْوَالِ مُتَوَاضِعاً"
در جامعه ما از مسئول گرفته تا اقشار دیگر قناعت و رضایت را کنار گذاشته اند و نفوس سرکش و ناراضی هستند. اصل موضوع جلوه این رذایل فکری در مسئله اقتصادی است. تمایل به سوی تکبر و سرکشی بیشتر شده که دولت خود را نیازمند التزام به منشور12 گانه حقوق شهروندی می‌بیند ولی عدم رعایت آن بیشتر به چشم می‌آید.
البته با حرف و یا بازی با کلمات نمی‌توان تواضع را جایگزین تکبر نمود، مگر می‌شود با بوسیدن دست کارگر نسبت به او تواضع را نشان داد؟ وقتی کارگران معترض بازداشت می‌شوند!
لازم است مردم به یاد بیاورند امام چگونه در مقابل شان تواضع داشتند و یا مسئولین گذشته چگونه در مقابل مردم رفتار نموده و دل سوز بودند تا مشکل را دریابند. چند وقت پیش من مصاحبه‌ی از آقای آیت الله جنتی دیدم که ایشان در خصوص شیوه زندگی خود و وجود موکت کهنه در خانه ساده خود گفتند؛ من طلبه متولد شدم. طلبه زندگی کردم و می‌کنم و طلبه هم از دنیا می‌روم. اینجا خودم هستم و کتاب هایم. چرا موکت را عوض کنم. اسراف می‌دانم این را.... چنین افرادی که با وجود قدرت ومسئولیت به فکر مرگ هستند و بدون تکبر و حرص به دنیا زندگی می‌کنند با رجالی که سرپیری و وجود سابقه انقلابی تغییر کردند و مستکبرانه با مردم رفتار می‌کنند و به داشته‌های خود قانع نیستند باهم تفاوت دارند و این مسئله حتماً باید مورد توجه مردم باشد.
امام صادق علیه السلام فرمودند:
"وَ قَالَ أَیْضا لِرَجُلٍ یَعِظُهُ اِقْنَعْ بِمَا قَسَمَ اَللَّهُ لَکَ وَ لاَ تَنْظُرْ إِلَى مَا عِنْدَ غَیْرِکَ وَ لاَ تَتَمَنَّ مَا لَسْتَ نَائِلَهُ فَإِنَّهُ مَنْ قَنِعَ شَبِعَ وَ مَنْ لَمْ یَقْنَعْ لَمْ یَشْبَعْ وَ خُذْ حَظَّکَ مِنْ آخِرَتِکَ" (مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار)
امام صادق علیه السّلام مردى را موعظه کرده؛فرمود:
«به آنچه خداوند قسمتت گردانیده قانع باش،چشمانت به آنچه در دست دیگرى است نباشد،و آنچه را به آن نمى رسى آرزو نکن،زیرا هر کس قانع باشد سیر شود،و هر کس قانع نباشد سیر نشود،بهره ات را از آخرتت بگیر»